ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕သမိုင္း

ရွမ္းျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ (၄၇၁၂) ေပ ျမင့္ေသာ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ရွမ္းရိုးမ ေတာင္ေပၚတြင္တည္ရွိပါသည္။ ျမန္မာ သဣရာဇ္ (၁၂၀၀)ခန္႔က ေနာင္တြင္ ေတာင္ႀကီးဟု သမုတ္မည့္ေနရာ၌ ပအုိ၀့္ရြာေလး တစ္ရြာ ရွိခဲ့သည္။ ထုိရြာ၏ အမည္မွာ ``ဒံုေတာင္တီ´´ဟု အမည္ ရသည္။ ေတာင္တီကို ရွမ္းအမည္ျဖင့္ ``တြမ္တီး´´ ဟုေခၚသည္။ တည္ပင္(၀ါ) ကတည္ပင္ ေပါက္ရာရြာဟု ဆုိလိုသည္။ ထိုရြာႏွင့္ အနီးတ၀ိုက္တြင္ပင္လံုရြာ၊ ရွမ္းရြာ၊ မိန္ၿမိန္ရြာႏွင့္ ၀ါးျပားရြာ မ်ားသာ ရွိေပသည္။

 ၎အျပင္ ေရကန္ ေလးကန္ႏွင့္ အင္းႀကီး တစ္အင္းလည္း ရွိေပသည္။ အဂၤလိပ္အစုိးရသည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ ကို (၁၂၅၃)ခုႏွစ္၊ (၁၈၉၀)ျပည့္ႏွစ္တြင္တည္ေထာင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ပါတ္၀န္းက်င္ရွိ အင္းႏွင့္ကန္မ်ားကို ျပဳျပင္ဆည္ဖို႔ကာ ေတာင္ႀကီးကို ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ရန္ ဖန္တီးခဲ့ေၾကာင္း သိရွိ မွတ္သားရပါသည္။ သက္ႀကီး ရြယ္အုိ တစ္ဦး၏ ေျပာျပခ်က္ အရ (၁၂၅၁)ခုႏွစ္တြင္
ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ တည္ေၾကာင္း မွတ္သား ရပါ သည္။ ဤ အဆို အမိန္႔မ်ားကိုအေျခခံ၍ သံုးသပ္ၾကည့္ရာ အဂၤလိပ္တို႔သည္ အထက္ ျမန္မာျပည္ကို (၁၂၄၇)ႏွစ္တြင္ အေျခစိုက္ နိဳင္ခဲ့ၿပီး၊ရွမ္းျပည္နယ္သို႔ တက္လာကာ ပထမဦးစြာေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္ မိုင္းေသာက္ ေက်းရြာ ေအသတြင္ စတင္ ရံုးစိုက္ခဲ့ ေပသည္။
ထိုေဒသမွ တစ္ဖန္ ယခုေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ တည္ရာ ေဒသ တ၀ိုက္သို႕ (၁၂၅၁)
ခုႏွစ္ခန္႔၌ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ျခင္း ျဖစ္နိဳင္ ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ကေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ အေရွ႕ဘက္ ေတာင္တန္းမ်ား ေပၚ၌ မိရဲ၊ သထံု၊ ၀ိနယ အစရွိေသာပအို၀့္ရြာမ်ား ရွိသည္။ ``၀ိနယ´´ဟူေသာ အဓိပၸါယ္မွာ ``ၿမိဳ႕ေဟာင္း´´ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ၎၌ ရံုးစိုက္ၿပီး ေနာက္ (၁၈၉၄) ခုႏွစ္တြင္မွ ယခုေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရြ႕ တည္ျခင္း ျဖစ္နိဳင္ ပါသည္။ ဤသို႔ဆိုလ်င္ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕၏ သက္တမ္းကား အႏွစ္ (၁၀၀) ေက်ာ္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္တမ္း တင္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕ေနရာသည္ သကၠရာဇ္ ၁၂၀၀ ခန္႔ေလာက္က တည္ရွိေန ခဲ့ေသာပအို၀္းရြာေလး တစ္ရြာရွိခဲ့၏။ ထိုရြာ၏ အမည္မွာ ဒံုေတာင္တီ ဟုေခၚ ေလသည္။ရွမ္းအသံျဖင့္ တြမ္တီး ဟုေခၚသည္။ ေတာင္က်ည္း၊ တြမး္တီး ဟုျမန္မာအသံေတာင္ၾကီး ဟူသည္မွာ တည္ပင္နွင့္ တူေသာ အပင္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။

 အခ်ိဳ႕ေသာအရပ္တြင္ ကတည္ပင္ ဟုလည္း ေခၚပါသည္။ ၄င္းအပင္ေပါက္ရာရြာဟုဆိုလိုပါ၏။ ထိုရြာႏွင့္ အနီးတစ္၀ိုက္တြင္ ပင္လံုရြာ ၊ ရွမ္းရြာ ၊မြန္ ျခိန္ရြာ ႏွင့္ ၀ါးျပားရြာ မ်ားသာ ရွိေပသည္။၄င္း အျပင္ ေရကန္ ၄
ကန္ႏွင့္ အင္းၾကီးတစ္အင္းလည္း ရွိသည္။ အဂၤလိပ္ အစိုးရသည္ေတာင္ၾကီးျမိဳ႔ကို ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၁၂၅၃-ခု ၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၉၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္  ျမိဳ႔တည္ခဲ့ေပသည္။ ေတာင္ၾကီးရြာကို ျမိဳ႔တည္ ျပီး
ထိုရြာႏွင့္တဆက္တည္းျဖစ္ေသာ ကန္မ်ား၊ အင္းမ်ားကိုျပဳျပင္ကာေတာင္ၾကီးျမိဳ႔ကို ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေအာင္မြန္းမံခဲ့သည္ဟု ယု၀တီမာလာသိန္းကယု၀တီ ဂ်ာနယ္တြင္ မဟာပါသဏမံုတ၀ဂူလိုဏ္ဂူ ေဆာင္းပါးတြင္ ေရးသားထားသည္ကိုမွတ္သားရေပသည္။

မွတ္တမ္းအရဆိုပါက ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႔ကို တည္သည္မွာ ႏွစ္ ၁၀၀ပင္ေက်ာ္ခဲ့ေလျပီ။ သက္ၾကီးရြယ္အို တစ္ဦး ၏ ေျပာျပခ်က္အရ ၁၂၅၁ ခုနွစ္တြင္ေတာင္ၾကီးျမိဳ႔ကို တည္သည္ဟု မွတ္သားရျပန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္
ေတာင္ၾကီးျမိဳ႔တည္သည့္ ခုႏွစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ ၍၀ိ၀ါဒ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနသည္။အေျဖရွာၾကည့္ရာ ၁၂၄၇-ခဳနွစ္တြင္ နယ္ခ်ဲ႔ အဂၤလိပ္တို႔အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္ သျဖင့္ ထိုကာလြန္ ၃ ႏွစ္သည္
နယ္ခ်ဲ႔တို႔ရွမ္းျပည္ဖက္သို႔တက္လာကာ မိုင္းေသာက္ (ေညာင္ေရြျမိဳ႔နယ္) ကိုရံုးစိုက္ခဲ့သည္ ကာလျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။

မိုင္းေသာက္ေဒသသည္ ငွက္ဖ်ား မရွိသျဖင့္ ရံုးေျပာင္းေရြ႔စိုက္သည့္ေနရာကိုရွာေဖြ ၾကျပန္ရာ ယခုေတာင္ၾကီးျမိဳ႔၏ အေရွ႔ဘက္ (ယခု ဓမၼရတနာေက်ာင္း၏အေရွ႔ဘက္(၂)မိုင္အကြာ) တြင္ ၁၂၅၁-ခုႏွစ္ခန္႔၌ေျပာင္းေရြ႔ခဲ့ျခင္းျဖစ္ႏိုင္ရာသည္။ ထိုေဒသသည္ ျပန္႔ျပဴးညီညာသျဖင့္ျမိဳ႔တည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။

ယခုေတာင္ၾကီးျမိဳ႔အေရွ႔ဘက္ရွိ ေတာင္တန္းမ်ားေပၚတြင္ ထိုအခ်ိန္ကပအို၀္းရြာမ်ားရွိရာ ၊ အဂၤလိပ္တို႔က ထိုေနရာတြင္ ျမိဳ႔တည္လိုသျဖင့္အျခားသင့္ေတာ္ရာေနရာသို႔ ရြာေျပာင္းခုိင္းသည္ဟုလည္း မွတ္သားရ ေပသည္။ထိုေဒသတြင္ ယခင္က မီရဲ၊ သထံု၊ ၀ိန္ယရြာမ်ားရွိရာ ၀ိန္ယသည္ ပအို၀္းဘာသာစကားျဖင့္ ျမိဳ႔ေဟာင္းဟု အဓိပၸာယ္ရသျဖင့္ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႔ေဟာင္းေနရာျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ ထိုေနရာတြင္ ရံုးစိုက္ျပီးမွ ၁၈၉၄-ခုနွစ္တြင္ယခုေတာင္ၾကီးျမိဳ႔ေနရာကို ေျပာင္းေရြ႔ ျမိဳ႔တည္ျခင္းျဖစ္ ႏိုင္ေပသည္။

စာေရးသူမွတ္သား ရသည္မွာ ယခု ျမိဳ႔မ ေစ်းၾကီး ေနရာသည္ ယခင္ကဦးၾကီးခမ္းေလာ္ ရြာ ေနရာေဟာင္းျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က မီးရဲတြင္ပအို၀္းတိုင္းရင္းသား ခ်ိဳဖာထီးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေပသည္။ ထိုအခ်ိန္က ေတာအုပ္မွာေတာင္ပိုင္းရပ္မွ ဦးဖိုးမင္းျဖစ္ျပီး ဦးဖိုးရင္မွာ နယ္အုပ္ျဖစ္သည္။အေရးပိုင္မွာ ဦးလူတင္ ျဖစ္သည္။ ဒံုေတာင္တီးေခၚ ေတာင္ၾကီးရြာကို ဦးေအာင္သာက အုပ္ခ်ဳပ္ေလသည္။ ထာခယ္ရြာ (ယခု ေညာင္ပင္သာ) ကို ဆရာစႏၱတည္ျပီး ၊နဂါးပတ္ေက်ာင္း ၀န္းက်င္ကို ေမာင္ဖာ၀မ္ တည္ခဲ့သည္။

အင္းသားမ်ား ျဖစ္သည့္ ဘုရားဒါယကာညြန္႔ ဒါယကာေက်ာ္တို႔မွာ အင္းေလးမွအင္းသားမ်ား (ထိုအခ်ိန္က ေစာ္ဘြား ႏွင့္ မတည့္သူမ်ား) ကို လမ္းအလုပ္သမားကူလီ မ်ားအျဖစ္ ေခၚလာ ၍ကူလီကုန္းရပ္ (ယခု ကူညီကုန္းရပ္) ကိုတည္ခဲ့သည္။ေစ်းပိုင္းရပ္ကို ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားမ်ားျဖစ္သည့္ ဇရပ္ဒကာ ဦးခ်ံဳ၊
ပဥၥင္း ဘျဖဴတို႔က တည္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္က ေတာင္ၾကီးျမိဳ႔ေပၚတြင္ကန္ဦးေက်ာင္း၊ မင္းေက်ာင္း၊ ကုန္းသာေက်ာင္း၊ နဂါးပတ္ေက်ာင္း၊ ပထမေတာင္ေက်ာင္းၾကီးသာရွိခဲ့သည္။ မင္းေက်ာင္း၏ ပထမဆံုးေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္မွာ မဲနယ္ေတာင္တန္းမွ လံုဒါရြာ ဆရာေတာ္ျဖစ္ျပီး ပအို၀္း
တိုင္းရင္းသား ျဖစ္သည္ဟု မွတ္သားရေလသည္။

(စာကိုး။ ။စူဠာမုနိ ေလာကခ်မ္းသာ ေစတီေတာ္ တည္ေဆာက္ေရး မွတ္တမ္းစာအုပ္)

(Creadit to Shannews)

စိုင္းပင္ဖ